استرس واکنشی طبیعی است که بدن در هنگام رخ دادن تغییرات نشان می دهد که منجر به واکنش های فیزیکی، عاطفی و فکری می شود. یادگیری کنترل استرس، به شما کمک می کند تا با مشکلی که با آن روبرو شده اید، به شیوه ای سالم تر مقابله کنید. برای آگاهی بیشتر از استرس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
ممکن است هر فردی در طول زندگی خود با شرایطی مواجه شده باشد که تمرکز خود را از دست بدهد و با تپش قلب مواجه شود. به عبارتی ممکن است در طول زندگی، هر شخصی در موقعیت ها و چالش هایی قرار گیرد که برای او حائزاهمیت باشد و یا نتواند با آن چالش مواجه شد. این امر سبب می شود تا احساس خاصی مانند نگرانی به شخص دست دهد و در شرایطی قرار بگیرد که نتواند درست تصمیم بگیرد. همچنین در مواقعی نیز دیده شده است که فرد در این لحظات کنترل خود را از دست می دهد که به این احساس، استرس گفته می شود. این مشکل برای تمام افراد با توجه به شرایط مختلف ممکن است به وجود آید و این امر کاملا طبیعی است. اما در برخی از موارد اضطراب بیش از حد و به صورت مزمن خود را نشان می دهد. در این صورت می تواند در بلند مدت برای سلامتی فرد مشکل ایجاد کند.
اختلال استرس چیست؟
استرس با علائم و نشانه های رفتاری، جسمانی، شناختی، عاطفی مختلفی همراه است که در واقع یک هیجان یا حالت خلقی منفی محسوب می شود. استرس واکنشی طبیعی در بدن است و در اغلب مردم اتفاق می افتد. در واقع بدن انسان به گونه ای طراحی شده است که استرس را تجربه می کند، افراد با قرار گیری در بسیاری از موقعیت ها و رویداد های مختلف زندگی ممکن است. نسبت به آن ها واکنش نشان دهند و استرس ایجاد شود.
همچنین می توان استرس را احساس ناتوانی در کنار آمدن با فشار های روحی و روانی نیز بیان کرد که اغلب هنگام تجربه تغییرات، چالش ها، موقعیت های جدید، اتفاقات غیر منتظره و زمانی که احساس کنیم کنترل کمی بر موقعیت داریم رخ می دهد.
زمانی که افراد با یک چالش و یا یک تهدید روبرو می شوند، هورمون و مواد شیمیایی خاصی در بدنشان به وجود می آید و فرد در مقابل این شرایط حس فرار یا مقابله به خود می گیرد. به این پاسخ رفتاری، استرس گفته می شود. عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند برای هر شخصی استرس زا باشد.
استرس یک واکنش طبیعی انسان است. درواقع بدن انسان طوری طراحی شده است که استرس را تجربه کرده و به آن واکنش نشان دهد. هنگامی که تغییرات یا چالش هایی را تجربه می کنید، بدن شما پاسخ های فیزیکی و ذهنی تولید می کند.
استرس در بدن شما کمک می کند تا با رو به رو شدن با موقعیت های چالش برانگیز در زندگی سازگار شوید. به عنوان مثال، اگر یک آزمایش مهم در راه است، یک پاسخ استرس به شما کمک می کند تا سخت تر کار کنید و مدت بیشتری بیدار بمانید. اما استرس زمانی مشکل ساز می شود که عوامل استرس زا بدون تسکین ادامه پیدا کنند.
استرس با چه علائم و نشانه هایی همراه است؟
همان طور که پیش از این گفته شد استرس با علائم و نشانه های رفتاری، جسمانی، شناختی، عاطفی مختلفی همراه است که در صورت کنترل نشدن، می تواند در روند زندگی افراد تاثیر به سزایی بگذارد.
به طور کلی علائم و نشانه های استرس موارد زیر را در بر می گیرد:
- علائم فیزیکی
- علائم رفتاری
- علائم احساسی
یکی از علائمی که اضطراب به همراه دارد، ایجاد عوارض فیزیکی و جسمانی می باشد. سردرد، درد عضلانی، عرق کردن بیش از حد، فشار خون بالا، از دست دادن حس جنسی،بالا و پایین شدن دما بدن، مشکلات خواب، غش کردن، بیماری های قلبی، ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و … از نشانه های فیزیکی و جسمانی اضطراب می باشند.
استرس می تواند تغییراتی بر رفتار افراد به وجود آورد. گریه کردن زیاد، دوری از جامعه، مصرف دخانیات و الکل، غذا خوردن بیش از حد، بی اشتهایی، بی انگیزه بودن و … از نشانه های رفتاری اضطراب می باشند.
یکی دیگر از نشانه های استرس دگرگونی های احساسی و عاطفی می باشد. ناتوانی در تصمیم گیری، فراموش کاری، عصبانیت، خستگی، شکاک شدن، خوردن ناخن، بد بینی، احساس غم و … از نشانه های احساسی اضطراب می باشند.
انواع مختلف استرس
بر خلاف تصور عموم مردم، اضطراب همیشه منفی نیست و ممکن است اثرات مثبتی نیز داشته باشد. به همین سبب در ابتدایی ترین دسته بندی برای اضطراب ، می توان بیان کرد ما به طور کلی دو دسته اضطراب داریم. استرس مثبت و استرس منفی این دو دسته می باشند. استرس مثبت، اضطرابی است که با علائمی چون انرژی فیزیکی، امید، تلاش و … خود را نشان می دهد و می تواند تاثیرات مثبتی روی رضایت از زندگی داشته باشد.
اما استرس منفی، اضطرابی است که می تواند تاثیرات منفی روی زندگی و سلامت فرد بگذارد. این اضطراب را می توان بر اساس مدت زمان وجود آن، به چند دسته تقسیم بندی کرد.
علاوه به مثبت و یا منفی بودن اضطراب، می توان استرس را به انواع مختلف دیگری تقسیم بندی کرد که شامل موارد زیر می شود:
- استرس زودگذر
- استرس متداول
- استرس مزمن
- استرس حاد و وخیم
استرس زودگذر
یکی از رایج ترین اضطراب ها، اضطراب زودگذر می باشد. این اضطراب بیشتر زمانی رخ می دهد که فرد در مورد شرایط آینده و فعلی فکر می کند و دچار اضطراب می شود. این اضطراب به سرعت اتفاق می افتد و در کوتاه ترین زمان نیز از بین می رود. به طور مثال وقتی متوجه می شوید که بنزین شما رو به پایان است، ناگهان دچار اضطراب می شوید و با بنزین زدن، این اضطراب از بین می رود. این نوع اضطراب می تواند با شکم درد و یا سردرد خود را نشان دهد.
استرس متداول
یکی دیگر از انواع استرس، استرس متداول است. این نوع اضطراب مانند مورد قبلی به سرعت از بین می رود اما بر خلاف مورد قبلی، متداول است و هر روز به وجود می آید و از بین می رود. این تکرار هر روزه اضطراب ، می تواند مشکلات زیادی را برای سلامت بدن به وجود آورد. در واقع بدن فرد به اضطراب معتاد می شود و به مرور زمان می تواند مشکلاتی مانند بیماری های قلبی و فشار خون بالا را برای افراد به وجود آورد. افرادی که دچار این نوع اضطراب هستند، به سرعت عصبانی می شوند و بسیار حساس هستند.
استرس مزمن
یک نوع دیگر از استرس، استرس مزمن و طولانی مدت می باشد. این اضطراب می تواند ماه ها و سال ها با فرد همراه باشد و مشکلات جدی برای فرد به وجود آورد. این اضطراب مزمن خود را با ایجاد چین و چروک، موی سفید، بیماری های قلبی، دیابتی و … نشان می دهد. این اضطراب یکی از بدترین اضطراب ها می باشد که برای بدن بسیار مضر است. زیرا فرد به آن عادت کرده است و به دنبال راهی برای خلاصی از آن نیست. او احساس می کند که وجود این اضطراب بخشی از شخصیت اوست و باید با آن کنار بیاید. این نوع اضطراب مزمن می تواند منجر به سکته ی قلبی، سکته ی مغزی و حتی خودکشی در فرد شود.
استرس حاد و وخیم
بدترین نوع اضطراب ، اضطراب حاد و وخیم است که افراد هیچ کنترلی روی آن ندارند و نمی تواند افسار آن را به دست گیرند. برای کاهش این اضطراب حتما باید به یک روانشناس با تجربه و متخصص مراجعه کرد تا با کمک او بتوان کنترل کمی روی آن پیدا کرد.
معرفی مهم ترین عوامل استرس زا
همانطور که بیان کردیم عوامل مختلفی وجود دارد که می توان باعث اضطراب شود که به آن ها عوامل اضطرای زا گفته می شود. هر کسی در مواجه با این شرایط و عوامل ممکن است برخورد متفاوتی داشته باشد اما می توان عواملی را به صورت کلی بیان کرد که می تواند برای همگان استرس زا باشد.
- مرگ و فوت یکی از عزیزان می تواند عامل مهمی در به وجود آمدن اضطراب باشد که همگان در مواجه با آن دچار ناراحتی و اضطراب می شوند.
- بی پولی و نداشتن شغل از دیگر عوامل مهمی است که باعث ایجاد اضطراب می شود. این مورد برای مردان بسیار مهم است زیرا مسئولیت امرار معاش خانواده بر عهده ی آنان است و در صورت نداشتن پول و شغل مناسب دچار این مشکل می شوند.
- یکی دیگر از عوامل مهم ایجاد بیماری برای خود یا یکی از عزیزان می باشد. بیماری های خاص و مشکل دغدغه ی زیادی برای افراد به وجود می آورد که می تواند برای فرد استرس زا باشد.
- طلاق و جدایی می تواند از دیگر عوامل مهم در این زمینه به شمار رود.
- ازدواج، بارداری، بازنشسته شدن و … از اتفاقات معمولی است که برای هر کس به وجود می آید و می تواند باعث به وجود آمدن اضطراب شود.
- به وجود آمدن مشکلات جنسی و ناتوانی در برقراری رابطه ی جنسی از دیگر عوامل مهم در این زمینه به شمار می رود که می تواند ذهن افراد را به خود مشغول کند.
- از دست دادن کار و اخراج شدن از دیگر عواملی است که می تواند باعث به وجود آمدن اضطراب شود.
!…در رابطه با افسردگی و راه های درمان آن نیز بدانید…!
در هنگام استرس چه اتفاقی برای بدن می افتد؟
سیستم عصبی خودمختار بدن ضربان قلب، تنفس، تغییرات بینایی و موارد دیگر کنترل می کند. هنگامی که فردی اضطراب طولانی مدت دارد، علائم استرس در بدن شامل:
- درد ها
- خستگی یا مشکل در خواب
- سردرد، سرگیجه
- فشار خون بالا
- مشکلات معده یا گوارشی
- سیستم ایمنی ضعیف
استرس چگونه تشخیص داده می شود؟
استرس ذهنی، فقط فردی آن را تجربه میکند و میتواند تشخیص دهد که آیا وجود دارد یا خیر و چقدر احساس می کند. روانشناس برای تشخیص اضطراب شما، از پرسشنامه ها برای درک اضطراب شما و تاثیر آن بر زندگی شما استفاده می کند. اگر استرس مزمن داشته باشید، پزشک می تواند علائم ناشی از اضطراب را ارزیابی کند. برای مثال فشار خون بالا قابل تشخیص و درمان است.
راهکارهایی برای کاهش استرس
شما نمی توانید از اضطراب دوری کنید، اما می توانید با تمرین برخی از استراتژی های روزانه از طاقت فرسا شدن آن جلوگیری کنید:
- زمانی که احساس کردید، علائم استرس ظاهر می شود، ورزش کنید. حتی پیاده روی کوتاه می تواند خلق و خوی شما را تقویت کند.
- در پایان هر روز، لحظه ای به کارهایی که انجام داده اید فکر کنید، نه کارهایی که انجام نداده اید.
- برای روز، هفته ها و ماه خود اهداف تعیین کنید. محدود کردن دید خود به شما کمک می کند تا کنترل بیشتری بر کارهای لحظه ای و طولانی مدت داشته باشید.
- صحبت با یک روانشناس در مورد نگرانی هایی که دارید.
راه های پیشگیری از استرس چیست؟
بسیاری از استراتژی های روزانه می توانند به شما کمک کنند تا استرس را از خود دور کنید:
- فعالیت های تمدید اعصاب مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی را امتحان کنید.
- هر روز به خوبی از بدن خود مراقبت کنید. درست غذا خوردن، ورزش و خواب کافی به بدن شما کمک می کند تا اضطراب را بسیار بهتر مدیریت کند.
- بپذیرید که نمی توانید همه چیز را کنترل کنید. راه هایی برای رهایی از نگرانی در مورد موقعیت هایی که نمی توانید تغییر دهید، پیدا کنید.
- یاد بگیرید که به مسئولیت های اضافی نه بگویید، زمانی که بیش از حد مشغول هستید یا اضطراب دارید.
- با افرادی ارتباط برقرار کنید که شما را آرام نگه می دارند و شما را خوشحال می کنند.
نتیجه گیری
استرس پاسخی طبیعی به موقعیت ها یا رویدادهایی است که به عنوان چالش برانگیز یا تهدید کننده تلقی می شوند. این می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند فشار کاری، مسائل مربوط به روابط، مشکلات مالی یا نگرانی های سلامتی باشد. در حالی که برخی از سطوح استرس طبیعی است و حتی می تواند انگیزه دهنده باشد، اضطراب بیش از حد یا طولانی مدت می تواند اثرات منفی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد.